POMPEİ: TİYATROLAR

Belli bir boyuttaki tüm roma kentleri gibi, Pompei de kendi tiyatrolarına sahipti. Tiyatro bölgesi kentin güney kısmındaydı. Yunan tarzında, doğal bir yamaca at nalı biçiminde geniş bir tiyatro inşa edilmişti; Milattan önce 3. yüzyıl sonları veya ikinci yüzyılın ilk yarısı olarak belirlenen tarihi, Bunu Roma’dan günümüze ulaşan tüm tiyatrolardan daha eski kılıyor. En son Augustus döneminde tekrar biçimlendirilmişti. Roma tarzına uygun olarak, sahne yapısı oturma kısmıyla birleşikti ve sahnenin kendisi de ön sırada oturan önemli seyircilerin zorlanmamaları için alçak yapılmıştı.

       Büyük tiyatronun yanında, odeon adı verilen küçük, üstü çatıyla örtülü, 1.000-1.500 kişi kapasiteli bir tiyatro vardı. yaklaşık milattan önce 80-75 gibi, büyük tiyatrodan çok sonra inşa edilmişti.  Konser ve resital için kullanılan her zaman üstü kapalı küçük bir hol olan odeon, antik Yunanlılardan alınan büyük açık hava tiyatrosuna iyi bir tamamlayıcı ve Roma dünyasında popüler bir bina türü olacaktı

       Geniş tiyatronun ardında yağmur halinde seyircilerin sığınabileceği bir yer ve tiyatro için bir sahne arkası olarak düşünülmüş olan Dor düzeninde bir kolanadla çevrili bir meydan vardı. Kentin yok olduğu dönemde bu revak, buluntulara göre gladyatör kışlası olarak hizmet veriyordu.  miğferler zırhlar, silahlar ve gladyatörlerle alakalı başka ekipmanların yanı sıra gladyatör takımlarından bahseden grafitiler bulunmuştu. 1767-68 kazılarında, kolonadın doğu tarafında çocuklar da dahil en azından elli iki kişinin iskeleti ve çok miktarda mücevher bulunmuştu. kuşkusuz, bu insanlar yakınlardaki Stabia Kapısı’ndan limana kaçmak için buraya toplanmışlardı, ama kaçamadan yaşamlarını yitirmişlerdi.

       Romalıların seyretmekten keyif aldıkları vahşi gösterilerde savaşanlara gladyatör adı verilirdi. Silahlı insanlar arasında ölümüne savaşların Etrüsklerin ve Campanialıların cenaze ritüellerine dayalı uzun bir geçmişi vardı. Milattan önce üçüncü ve ikinci yüzyıllarda,  cenaze bağlamından ayrılmış bu tür savaşlar, genellikle zengin biri tarafından sponsorluğu yapılan ve kamusal kutlamaların standart parçası olan gösteriler haline gelmişlerdi.  Bu tür eğlencelerin popülerliği İmparatorluk dönemi boyunca da azalmadan devam etti. Çoğunlukla savaş esirleri olan gladyatörler, iyi eğitilmiş ve iyi donanmış gerçek profesyoneller haline geliyorlardı, zira başarının ödülü çok büyük olabiliyordu. Dövüş türlerinin sayısı yaratıcı şekilde sürekli artıyordu. Gladyatörler uzak ülkelerden getirilmiş ve egzotik hayvanlarla veya ölüm cezasına çarptırılmış silahsız suçlularla karşılaşabiliyorlardı. Daha büyük ölçekte, göstermelik savaşlar, hatta arenanın suyla doldurulabileceği durumlarda deniz savaşları bile gerçekleştirilebiliyordu.

       Bu gösteriler için geliştirilen yapının adı amfitiyatro idi. Bu sözcük ”çifte tiyatro” anlamına gelir, ki gerçekten de Romalıların amfitiyatrosu tümüyle yuvarlak veya ovaldi. kentin güneydoğu kesiminde, yaklaşık milattan önce 80’de inşa edilen pompei amfitiyatfosu, günümüze ulaşan en eski örneklerden biridir, başta amfitiyatro yerine ” arena ve spectacula” denirdi. Arena gösterilerin gerçekleştiği alan vaya kum, spectacula da esirvilerin oturduğu kısımdı. Pompei’nin yer kazılarak yapılmış olması, oturma yerlerinin toprak üzerine, kısmen topraktan yüksek şekilde yapılmış olmasından dolayı sıra dışıdır. Amfitiyatrolardaki gösteriler normalde bedava olmakla beraber, oturma yerleri de toplusal statüye göre düzenlenir, önemli insanlar en attaki en iyi koltuklara otururken, orta sınıf ortalara, yoksullar ve bir ihtimal de kadınların çoğu en üst kısma otururdu.

       20.000 oturma kapasitesine sahip amfitiyatroya,  kent içinden ve çevresindeki bölgeden seyirci gelirdi. Gerçekten de, Romalı tarihçi Tacitus milattan sonra 59’da amfitiyatroda pompeililer ile yakınlardaki Nuceria’dan gelen taraftarlar arasında bir arbededen söz eder. Bu olay amfitiyatro ile kavga edenlerin gösterildiği Pompei’deki bir duvar resmiyle de doğrulanır. Bu kavgalarda ölümler olduğu için, Roma senatosu Pompei’ye on yıllık gösteri düzenleme yasağı getirmişti.

Yorum bırakın