Vezüv’ün patlaması, Pompei ve civarında yüzlerce duvar resminin korunmasına yol açmıştır ve bu olay günümüze ulaşan Roma duvar resimlerinin önemli kısmını oluşturur. Geç Cumhuriyet ve erken imparatorluk dönemine aittirler; Roma resminin MS 79’dan sonraki öyküsü başka yerlere bakmak gerekecektir.
Pompei ve civarındaki kasabalardaki duvar resimleri ve diğer çağdaş kentlerin (başta Roma olmak üzere) duvar resimleri 1882’de Alman bilim insanı August Mau tarafından dört grup halinde sınıflandırılmıştır. Türler hem kronolojik, hem de tarz olarak birbirleriyle örtüşürler, ama yine de duvar süsleme sanatına farklı yaklaşımları anlamak açısından yararlıdırlar. En azından ilk iki tarz Yunan doğu’sunun, Delos (ilk tarz) ve İskenderiye (ikinci tarz) gibi yerlerin duvar resmi geleneklerinden doğmuştur.
Yalnızca iyi kesilmiş taş duvarlar resmedildiği için İlk Tarzı tanımak kolaydır. Figürler yoktur. Bu tarz erken, MÖ ikinci yüzyılın başlarından itibaren ortaya çıkar. Yaklaşık MÖ 90’dan itibaren görülen İkinci Tarz, mimariyi ve üç boyutlu derinlik yanılsamalarını getirir. Bu tarzın gelişimini tiyatrodaki manzaralar ve sahnelerin mimari arkaplanları etkilemiştir. Ama Pompei dışındaki Gizemler Villası’ndaki ünlü bir çeşitlemede, insan figürleri asgari bir mimari arka plan önünde dramatik bir kült töreni gerçekleştiriyorlar.
Klasik arkeolojide kullanımıyla villalar, kırsal bölgelerdeki büyük müstakil evlerdi. Genelde büyük malikanelerin merkezi olan bu evler yaşama alanları ile çiftçilik faaliyetlere adanmış odaları birleştirirdi. Gizemler Villası’nın 1909-10 ve 1929-30’daki İtalyan kazılarıyla ortaya çıkarılmış karmaşık bir yapım tarihçesi vardır.
İnşaata yaklaşık MÖ 200’de cryptoporticus (sahte revak, sade kemerin bir yürüyüş yolunu kuşattığı yüksek bir platform) ve bunun üzerinde bir antrium ile başlamıştı. MÖ ikinci yüzyıl sonlarında yapılan eklemeler arasında ana prestil, küçük bir tetrastil atrium ve hamamlar vardı. MS birinci yüzyılda bir ara podyum üzerinde terasta, yarım daire biçimli bir ekoylum inşa edilmişti. Artık odaların sayısı altmışın üzerindeydi. Pompei’nin son yıllarında, sanki villa sadece bir iş merkezi olmuşcasına tam ortaya tarımsal tesisler eklenmişti. Şarap presi, ana yatak odasında bir soğan yığını ve çiftçilik aletleri (budama kancaları, kazmalar, çekiçler, çapalar ve kürekler) gibi buluntular villanın son yıllarındaki durumunun belirlenmesinde yardımcı olmuştur.
Binaya adını veren önemli Dionysos Gizemleri resimleri villanın ortasında küçük bir odayı (7m x 5m) süslerler. Yaklaşık olarak MÖ 50’den kalmadırlar. Resimler 3,3 m, figürler 1,5 m yüksekliğine sahiptirler. Sütunlarla bölünmüş koyu kırmızı panellerden oluşan İkinci Tarz bir arkaplan üzerinde, kimliği belirtilmemiş genç bir kadın, tanrı Dionysos’un Gizemlerine kabul ritüelinden geçmekte. Sahneler bir çizgi roman gibi sürekli bir anlatım içindi, en kaliteli Helenistik-Roma tarzında gerçekçi olarak resmedilmiş figürler halinde aktarılıyor. Öyküde gerçekler ile hayali olanlar bir araya geliyor. Genç kadın, Satyrler, elinde kırbaç tutan kanatlı bir kadın ve Dionysos (Roma’da Bacchus) ile eşi Ariadne gibi bazıları doğrudan Yunan-Roma mitolojisinden gelen çeşitli figürler ile karşılaşıyor. Figürlerin hiçbirinin adı belirtilmemiş ve bize ulaşan metinlerde de bu sahnelerden bahsedilmiyor. Bu yüzden bu tasvirler ile bu kır villasındaki varlıkları açıklanmamış olarak kalacak.
Üçüncü Tarz ”süsleme” tarzı duvar resimlerinde mimari geri plana atılır ve bunun yerine iki boyutlu çerçeveli alanlara ve kimi zaman duvarlara asılmış ayrı resimlermişçesine geniş alanlar içindeki ufak panellere vurgu yapılır. Çerçevelerin kendileri de gayet dekoratif olabilirler. Bu tarz Roma’da Augustus döneminde ortaya çıkar ve pompei’de 62’deki depreme kadar kullanılmıştır. Kentin son yıllarında Dördüncü Tarz ağırlıklı olmuştur. Bu tarz üç boyutlu mimarinin büyük resimleri ile karmaşık çerçeveler içinde yerleştirilen figürler gibi kullanımlarıyla önceki iki tarzın özelliklerini birleştirir. Vettiler Evi’nde bu tarz öne çıkar.
Arkeo|284| 